Τέμενος Εξοχής | Εξοχή Δράμας

Το υπό μελέτη κτήριο βρίσκεται στο χωριό Εξοχή του νομού Δράμας, τρία χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Βουλγαρία. Η ίδρυσή του χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15^ου αιώνα. Το μνημείο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1997.

Η παρούσα μελέτη πραγματεύτηκε την αποτύπωση του μνημείου, αναλύοντας τα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του, την κατασκευαστική δομή του αλλά και την παθολογία του, όπως αυτή διαμορφώθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Για τη μελέτη του κτηρίου χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονες μέθοδοι αποτύπωσης (φωτογραμμετρία),  αποτυπώσεις στο πεδίο καθώς και βιβλιογραφική έρευνα. Μετά την ανάλυση και την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, προτάθηκε ο τρόπος αποκατάστασής του, προκειμένου να διασωθεί από την πλήρη κατάρρευση και να καταστεί ασφαλές για την εκ νέου  χρήση του.

Πρόκειται για ένα μικρό μονόχωρο τέμενος με τριμερές προστώο και μιναρέ που επικαλύπτεται με ημισφαιρικό θόλο. Έχει εξωτερικές διαστάσεις πλευρών 10,30Χ10,30μ. για το κυρίως κτήριο και 10,30Χ3,80μ. για το προστώο. Σήμερα διατηρούνται σε πολύ κακή κατάσταση ο τετράγωνος χώρος προσευχής που στεγάζεται με θόλο, τμήμα του προστώου χωρίς τη στέψη του και ίχνη από τη θέση του μιναρέ.

Το τέμενος της Εξοχής εντάσσεται στα μονόχωρα τρουλαία τεμένη. Ο συγκεκριμένος τύπος, στον οποίον εντάσσεται η πλειονότητα των τεμενών στην Ελλάδα, αποτελεί σταθερή επιλογή  για την οθωμανική αρχιτεκτονική.

Το τέμενος ήταν επιχρισμένο και ολόγραφο εσωτερικά. Σήμερα σώζεται ο διάκοσμος στο μεγαλύτερο μέρος του θόλου,  καθώς και σπαράγματα στους περιμετρικούς τοίχους. Ίχνη διακόσμου διατηρούνται στις εξωτερικές όψεις στο περίγραμμα των οξυκόρυφων τόξων των ανοιγμάτων της κάτω ζώνης.

Το τέμενος της Εξοχής βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση διατήρησης, με τις φθορές και τις στατικές βλάβες να επιδεινώνονται συνεχώς. Οι αποσπασματικές σωστικές επεμβάσεις που έχουν πραγματοποιηθεί κατά το παρελθόν, φαίνεται να μην ελέγχουν την φθορά του.

Πρόταση αποκατάστασης

Στόχος είναι η αποκατάσταση και ενίσχυση του μνημείου εξασφαλίζοντας τη διατήρηση και ανάδειξή του.

Πρόθεση της μελέτης  αποτελεί η ανάδειξη όλων των στοιχείων που συνιστούσαν το μνημείο και δεν διατηρούνται σήμερα (προστώο, μιναρές), ώστε να γίνει ευανάγνωστη η αρχιτεκτονική του, χωρίς όμως να πραγματοποιηθούν μεγάλης έκτασης ανακατασκευές. Στρατηγική αρχιτεκτονική επιλογή, είναι η επίχριση όλων των επιφανειών του τεμένους, πλην αυτών που έχουν καταστραφεί και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ανασύστασή τους.